Drie onderzoeken uit 2023 uitgelicht

CRISPR-Cas is een nieuwe technologie die het mogelijk maakt om erfelijk materiaal (DNA), op een makkelijkere manier, zeer nauwkeurig en efficiënt te veranderen. Deze techniek kan worden gebruikt om fouten in het DNA te herstellen. Met deze bewerkingstechniek is het alleen niet mogelijk om mitochondriaal DNA (mtDNA) te wijzigen. De mitochondriën zijn de energiefabrieken van de cel. Ze zetten voedingsstoffen zoals vetten en suikers om in voor het lichaam bruikbare energie. Voor de ziekte van Leigh kan de CRISPR-Cas technologie dus helaas nog niet worden ingezet. Gelukkig beschikken de onderzoekers in het Utrecht UMC over een andere, recent ontwikkelde techniek die het wel mogelijk maakt om mtDNA te bewerken. De onderzoekers gaan deze techniek gebruiken om cellen van patiënten met het Leigh-syndroom te corrigeren.

Klassieke galactosemie (KG) wordt veroorzaakt door een tekort aan het enzym galactose-1-fosfaat uridyltransferase. Dit enzym zorgt ervoor dat galactose (melksuiker) wordt afgebroken. Pasgeboren kinderen met KG ontwikkelen een levensbedreigende ziekte na inname van galactose uit moedermelk of babyvoeding. Het wegnemen van galactose uit het dieet is levensreddend. Om een tijdige diagnose en behandeling te garanderen, is KG opgenomen in screeningsprogramma’s voor pasgeborenen (hielprik). Momenteel is de enige beschikbare behandelingsoptie een levenslang galactose-beperkt dieet. Ondanks een vroege diagnose en behandeling lijden veel patiënten echter aan ernstige complicaties op de lange termijn. Prof. Annet Bosch en haar team onderzoeken de mechanismen die tot deze complicaties kunnen leiden. In dit onderzoek* richten ze zich met name op het effect van galactosemie op andere stofwisselingsprocessen. Zij hopen in voor dit doel ontwikkelde celmodellen nieuwe biomarkers te vinden die mogelijke complicaties kunnen voorspellen of behulpzaam zijn bij de ontwikkeling van behandelingsstrategieën.

*Fondsenwerving voor dit onderzoek wordt gedaan in samenwerking met de Galactosemie Vereniging Nederland.

Mitochondriën zijn de energiefabrieken van onze cellen. Ze zetten voedingstoffen om in energie. Bij deze omzetting is zuurstof nodig. Bij verschillende metabole ziekten, waaronder Leigh Syndroom, werken deze omzettingsreacties niet goed. Dit zijn hele ingewikkelde processen, waar veel onderzoek naar gedaan wordt. Zo is onder andere uit dierproeven gebleken dat de stof Glycerol-3-fosfaat een belangrijke rol speelt in deze processen, met name op het gebied van de opname en het gebruik van zuurstof. De resultaten uit de onderzoeken tot nu toe zijn zo interessant dat de onderzoekers hiermee verder willen. Dr. Koopman en dr. Schirris gaan verder op zoek naar mogelijke behandelstrategieën voor Leigh syndroom en andere metabole ziekten. Hun doel is om het enzym Glycerol-3-fosfaat beter in balans te brengen in de cellen van patiënten.