Alleen door onderzoek kunnen artsen en onderzoekers een diagnose en behandeling vinden voor metabole ziekten. In 2018 kende Metakids daarom subsidie toe aan dit onderzoek van dr. Clara van Karnebeek (Amsterdam UMC).
Onderzoek/project: Clara van Karnebeek werkt aan: een landelijk raamwerk voor geïntegreerde -omics analyse voor efficiënte identificatie van erfelijke metabole ziekten. Dit project is onderdeel van United for Metabolic Diseases (UMD).
Wat houdt dit onderzoek in?
“Voor meer dan de helft van de patiënten die bij ons terechtkomen kunnen we nog geen diagnose stellen, terwijl zij vaak ernstige symptomen hebben die wijzen op een metabole ziekte. Om sneller en meer diagnoses te kunnen stellen en de kans op behandeling te vergroten, combineren we in dit project verschillende testen. Concreet: we combineren grootschalige DNA sequencing-analyse (genomics) met drie verschillende testen om de ‘metabolieten’, de eiwitten, suikers en vetten, in het lichaam zo volledig mogelijk in kaart te brengen. In Nederland is deze technologie al goed ontwikkeld, maar de efficiënte toepassing ervan kan nog beter. Wanneer we hier de dwarsverbanden leggen, ontstaat synergie.”
Hoe pakken jullie dit aan?
“Door technologische ontwikkelingen hebben we nu steeds meer middelen tot onze beschikking. We kunnen al met één test het DNA van een kind of volwassene aflezen. We hebben dus ook de testen om de metabolieten, ofwel alle chemische stoffen, te meten. Maar wat doe je met al die data? Het is veel informatie. Er zijn bijvoorbeeld al meer dan 100.000 vetten in je lichaam. We moeten die informatie logisch samenvoegen, uitlezen en interpreteren. Samen met een bio-informaticus, een IT-specialist die werkt met biologische gegevens, bouwen we een raamwerk waarmee we al die informatie kunnen verwerken en bovenal interpreteren. Uiteindelijk leidt dit tot een diagnose voor de patiënt.”
“Elke week of maand dat een kind moeten op een uitslag, is te lang.
Dan kan al onherstelbare schade optreden”
Kun je wat meer uitleggen over metabolieten?
“Wanneer een kind een metabole ziekte heeft, zit er een foutje in het DNA, ofwel de erfelijke code. Daardoor worden chemische processen in het lichaam verstoord, hopen zich schadelijke stoffen op en ontstaat een tekort aan energie en bouwstoffen. Maar wat er precies in het lichaam gebeurt, en de mate waarin, kan per persoon verschillen. Als we de chemische processen meten op het gebied van suikers, vetten en eiwitten, kunnen we zien in welke mate het verstoord is. Ook geeft dit inzicht in wat er verder in iemands metabolisme (ook wel stofwisseling) gebeurt. Dit raamwerk is niet alleen te gebruiken voor diagnostiek, maar ook om ziekten te begrijpen, zorg op maat te realiseren en om het effect van een behandeling te toetsen.”
Waarom is dit belangrijk?
“Door gecombineerd te kijken naar het hele genetische en chemische profiel van een persoon versnellen we de diagnose. Belangrijk want elke week of maand dat een kind moet wachten op een uitslag, is te lang. Dan kan al onherstelbare schade optreden in de hersenen of andere organen. We willen dus zo snel mogelijk ingrijpen. We kunnen met dit raamwerk sneller en meer accurate diagnoses geven. En we willen dat dit de standaard zorg wordt. In plaats van telkens één onderzoek doen: alles in één keer. Zo bouwen we verder aan een database van de genetische en chemische profielen van de vele metabole ziekten. Hiermee kunnen we de gevolgen voor het lichaam bestuderen en leren hoe we zo effectief mogelijk kunnen behandelen. Voor onze patiënten en hun ouders betekent dit ook dat we dan betere prognoses kunnen geven over het ziekteverloop.”
Hoe belangrijk is het dat je hiervoor een bijdrage van Metakids krijgt?
“Heel belangrijk. Grootschalig DNA-onderzoek (genomics) wordt momenteel vergoed. Maar er is weinig geld van bijvoorbeeld verzekeraars om iets nieuws, zoals de testen om metabolieten te meten (zoals metabolomics), te vergoeden. Dit project in het UMD helpt zowel individuele patiënten waarvoor nog geen diagnose is, als patiënten die al een diagnose hebben. Bij hen kunnen we het ziekteverloop beter volgen door middel van metabolomics. Zo geven we het ook een plek in klinisch vergoede zorg. Dit komt ook ten goede aan patiënten met andere ziekten. Multi-omics zal de basis vormen voor betere therapie en een betere toekomst voor gezinnen met een metabole ziekte.”
